Araştırmacı Yazar Bedri Cumhur Doğu 1913 yılında kurulan İzmir İdman Yurdu’nun İzmir’in en eski ikinci kulübü olduğunu belgeledi
Talatpaşa tarafından savaşa hazırlık maksadıyla kurulan İzmir İdman Yurdu Kurtuluş mücadelesinin ardından kendisini lağv edip Altınordu ile birleşti
İzmirli Araştırmacı Yazar Bedri Cumhur Doğu, İzmir Futbol Tarihi’nin seyrini değiştirecek çok önemli, bilgilere ve belgelere ulaştı. Doğu, İzmir’in en eski kulübünün 1912’de kurulan Karşıyaka (Türk Mümarese-i Bedeniyye Terakki ) olduğunu, onun ardından da 28 Ocak 1913’te İzmir İdmanyurdu adında bir kulübün kurulduğunu söyledi. Talatpaşa’nın önderliğinde kurulan kulübün İstanbul’daki Anadolu Hisarı Kulübü’nün bir uzantısı olduğunu dile getiren Bedri Cumhur Doğu şunları söyledi:
SAVAŞ ÖNCESİ BİRLİKTELİĞİ SAĞLAMAK
“Osmanlı İmparatorluğu o dönemde Dünya Savaşı’na doğru sürükleniyordu. İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin spor sahasında gençleri yetiştirmek ve sıhhatli bir bedene sahip olmasını istemekteki asıl amaç ise ülkenin gençlerini kulüp adı altında savaşa hazırlamaktı. İzmir’de ilk futbolun Levanten okulları haricinde İzmir İdadisi Mektebi’nde 1910’larda oynandığını biliyoruz. Bu konu ile ilgili 5 Nisan 1337 (1920) tarihli Spor Alemi Dergisi’nde “İzmir’de Spor” isimli makalede Altay, İzmir İdman Yurdu ve Mümarese-i Bedeniyye (Karşıyaka) namıyla kurulan kulüplerin mektepler dışındaki gençleri yetiştirmek hususunda faaliyette bulunduğu aktarılmıştır.
İZMİR’DE KURULAN EN ESKİ İKİNCİ KULÜP
İzmir İdman Yurdu adıyla açılan kulüp aslında Anadolu Hisarı İdman Yurdu Kulübü’nün bir şubesiydi. Kulübün kurucuları İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin bir organı olan Müdafa-yı Milliye Cemiyeti’nin bireyleriydi. Anadolu Hisarı İdman Yurdu’nun şimdiki başkanı Cenk Nur bey de bu bilgilere ve belgelere kendilerinin de sahip olduklarını söyledi. İzmir’deki İttihat ve Terakki’nin yayın organı konumundaki Anadolu Gazetesi’nin kurucusu Haydar Rüşdü Bey de cemiyetin bir üyesiydi. Bulduğumuz belgelere göre İzmir İdman Yurdu’nın kuruluşu 15 Kanunisani sene 328 (28 Ocak 1913 miladi) tarihinde gerçekleşti. Adı ise “Terbiye-i Bedeniyye ve Hıfzıssıhha Cemiyeti” olarak teşkil edilmişti. Genel Merkezi ve kanuni merciisi 1 Nisan 1913’te kurulan Anadolu Hisarı olarak gösterilmişti. Kulübün kurucuları ise Müdafaa-i Milliye Cemiyeti Başkanı Cemil Bey, Mebus Sudi Bey, Polis Müdürü Cem Bey, Taip Servet, Ahmet ve Abdurrahman Robenson’du.
BİRÇOK ŞEHİT VERDİLER
Talat Paşa da, nizamnamesinde belirtildiği gibi “Kara günlerin intikamını almak için nesil atiyi, ecdadı gibi yetiştirmek elzem” olduğunu düşünerek “Anadolu Hisarı’nda İdman Yurdu namıyla, milleti harp ve harice kadar bir hale getirecek bir ocak tesis edilmiştir” gençliği fizik olarak güçlendirmek, geçmişteki gibi güçlü bedenlerden oluşan bir toplum yaratmak amacıyla Anadoluhisarı İdman Yurdu'nun kuruluşunda yer almıştır. Üye kayıtlarına 1914 yılında Anadolu Gazetesi Matbaası’nda başlayan İzmir İdmanyurdu Kulübü’nün tek şartı Osmanlı vatandaşı olmaktı. Futbolcuları, yöneticileri ve kulüp üyeleri gerçekten de nizamnamesinde belirtildiği gibi ülkenin içine sürüklendiği savaşlarda mücadele içinde yer almış birçok şehitler vermiş, yaralı gazilerin ocağı olmuştur.
İNGİLİZLER KULÜBÜ İŞGAL EDİNCE
Mondros mütarekesi ile birlikte tüm yurt düşman işgali altına girerken bundan Anadoluhisarı da nasibini aldı. İstanbul Emniyet Müdürlüğü arşiv kaynaklı (21 Mayıs 1335/1919) tarih ve (24147) sayılı teskere yazısı içeriğindeki bilgilere göre; Mondros Mütarekesinin imzalanmasından altı ay sonra İdman Yurdu’nun İdare merkezi binası İngiliz Silahlı Kuvvetleri tarafından işgal edilmişti. Kulüp, mevcut şartlar altında evrak ve mührünü taşıyarak spor faaliyetlerine son vermek mecburiyetinde bırakıldı. Tüm futbolcularını askere savaşa gönderen İzmir’deki İdmanyurdu ise birçok şehitler verdi. Kulüp üyeleri ise kulüp çatısı altında Kurtuluş mücadelesine destek verdi. Savaş sonunda ise kulüp sportif alanda faaliyetlerine devam etti.
ŞEHİTLER ARASINDA ABDURRAHMAN ROBENSON DA VARDI
İzciliğin getirilmesinde kardeşi Ahmet Robenson ile öncülük yapan Abdurrahman Robenson, Osmanlı askeri olarak katıldığı I.Dünya Savaşı’nda şehit düşmüştür. Erzurum’da tek bir kurşun atmadan, atamadan soğuğa yenik düşen askerler arasında olan Abdurrahman Robenson’ın vefatı Spor Alemi dergisinde şöyle duyuruluyordu “…Bayburt’un hastahanesinde her gün akın halinde giden mevta silsilesine 331 yılının 29. günü bu arkadaşımız da iltihak etti…” (Yüce, 2014).
ALTINORDU KULÜBÜ İLE BİRLEŞTİLER
Kurtuluş Savaşı sonrasında İzmir’de sportif faaliyetlerini sürdüren İzmir İdman Yurdu Altay’dan Hamit Bey’in yönettiği 7 Ekim 1923 tarihindeki maçta Karşıyaka Gençler Birliği’ni 2-1 mağlup etmiştir. İzmir İdman Yurdu kadrosu şöyledir: Kaleci: Mustafa. Müdafii(Defans): Ekrem, Şevki. Muavin (Orta saha): Zeki, Saim (Mamako), Said. Muhacim (Forvet): Neşet, Mazlum, Şerif, Suphi Beyler. Ve son olarak, 11 Ocak 1924 tarihli haberde 1923’te kurulan Altınordu kulübü ile İdman Yurdu kulüplerinin birleştiği haberini aktarıyoruz. Haberde, İdman Yurdu’nun önce Tilkilik Türk Gençler Birliği kulübüne katıldığı haberini alan Sada-yı Hak gazetesi, bu defa bu birlikten ayrılarak yeni kurulan Altınordu kulübüyle birleştiğini aktarıyor. “